Từ học sinh dốt tiếng Anh đến thành thạo 4 ngoại ngữ

Hơn 20 năm qua, anh Vũ Tuấn Dũng, 42 tuổi, ở TP HCM, không ngừng làm dày thêm bộ sưu tập chứng chỉ tiếng Anh, Pháp, Trung, Nhật qua các kỳ thi quốc tế.

Anh Dũng chia sẻ, khác với thế hệ trẻ ngày nay được học tiếng Anh từ sớm, thế hệ anh bắt đầu khá muộn. Lên lớp 6, anh mới làm quen với tiếng Anh. Suốt 3 năm, từ lớp 6 đến gần hết lớp 8, anh kém nhất môn này.

Cuối năm lớp 8, anh được mẹ đăng ký cho học lớp "vỡ lòng" ở một trung tâm ngoại ngữ buổi tối. Nhờ thầy giáo có phương pháp dạy hay, anh bắt đầu vỡ ra nhiều điều và có cảm hứng học. Sau ba tháng hè, anh tham gia lớp học với cô giáo của trường và như "lột xác". Từ đó, anh quyết tâm chinh phục tiếng Anh.

Năm lớp 9, anh Dũng lần đầu tiên nhận được giấy chứng nhận học sinh giỏi môn tiếng Anh của tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu. Không được giải nhưng tờ giấy đó có ý nghĩa tinh thần lớn, như một sự động viên, ghi nhận sự cố gắng của anh. Bởi chỉ khoảng 8 tháng trước đó, anh hầu như không biết gì về tiếng Anh. Ba năm sau, anh Dũng đạt giải nhất kỳ thi học sinh giỏi lớp 12 của tỉnh và giải khuyến khích học sinh giỏi tiếng Anh cấp quốc gia.

Từ một học sinh kém tiếng Anh, anh Dũng quyết tâm chinh phục ngoại ngữ này và nhiều ngôn ngữ khác. Ảnh: NVCC.

Vào đại học, khi tiếng Anh đạt được trình độ khá cao, anh bắt đầu học các ngôn ngữ khác để thỏa đam mê ngôn ngữ. Năm 2000 và 2002, anh đỗ chứng chỉ bằng A tiếng Pháp và bằng A tiếng Trung. Trong năm 2003, anh Dũng lần lượt lấy chứng chỉ tiếng Pháp DELF 1, DELF 2. Một năm sau, anh giành chứng chỉ DALF cao nhất của tiếng Pháp.

Do muốn tìm học bổng du học, năm 2006 anh đăng ký thi IELTS, đạt 8.0 trong lần thi đầu tiên. Hai năm sau anh thi lại và vẫn giữ số điểm này.

Ngoài tiếng Anh, Pháp và Trung, anh Dũng còn thử sức với tiếng Nhật và thi đậu chứng chỉ JLPT cấp 2 (cấp 1 cao nhất) năm 2009. Sau khi nhận được học bổng Fulbright học thạc sĩ tại Mỹ năm 2010, anh không học thêm ngoại ngữ nào nữa.

Tuy nhiên, một năm gần đây, anh quan tâm trở lại với ngôn ngữ. Từ tháng 12/2020 đến 4/2021, anh thi IELTS 4 lần và thi chứng chỉ HSK 4 tiếng Trung một lần, đặt mục tiêu đạt IELTS 8.5. Hôm 20/3, kết quả HSK 4 được 279/300 khiến anh bất ngờ. Thi tiếng Trung xong, anh quay lại với IELTS và cuối cùng đã đạt được mục tiêu 8.5 hôm 30/4.

Theo anh Dũng, lý do muốn chinh phục IELTS 8.5 là vì dòng chữ in trên chứng chỉ: CEFR level C2. CEFR là khung tham chiếu trình độ ngôn ngữ chung của châu Âu, có 6 cấp độ từ A1 đến C2. "Tôi từng nghĩ 8.0 là ghê gớm rồi, nhưng mới biết điểm đó chỉ tương đương trình độ C1. Tôi hạ quyết tâm, thách thức bản thân phải đạt được C2 và thi đến khi nào đạt được thì thôi", anh Dũng nói.

Chia sẻ về cách học ngoại ngữ, anh Dũng cho biết với tiếng Anh, giai đoạn đầu dựa khá nhiều vào việc học trong lớp với thầy cô và ôn luyện ở nhà. Ở giai đoạn sau, anh tự mày mò học. Với các ngoại ngữ sau này, công thức chung của anh là học lớp vỡ lòng ở trung tâm vài tháng, sau đó tự nghiên cứu.

Trong các ngoại ngữ từng học, anh dành thời gian cho tiếng Anh nhất và ví nó như "mối tình đầu". Anh đã phải mày mò tìm phương hướng và phương pháp học thích hợp nên mất thời gian hơn. Học với sự đam mê và với tâm thế "mình thích làm cái này" cũng giúp anh nhanh tiến bộ và lĩnh hội tốt hơn so với tâm thế "mình bị bắt buộc phải làm cái này".

Anh Dũng chia sẻ, nhờ học nhiều ngoại ngữ, anh có cơ hội tìm được bạn đời người Pháp. Ảnh: NVCC.

Anh Dũng chia sẻ học nhiều ngôn ngữ vì câu nói: "Học thêm một ngoại ngữ là sống thêm một đời người". Học một ngôn ngữ mới thường đi kèm với việc học được nhiều thứ khác giúp hiểu thêm về văn hóa, lối sống, đất nước, con người ở một xứ sở mới. Hành trình đó hấp dẫn khiến anh không cảm thấy việc học như một gánh nặng mà giống sở thích cá nhân.

Ngoại ngữ cũng giúp anh thưởng thức trọn vẹn hơn sở thích nghe nhạc Anh, Pháp, giúp anh hiểu ý nghĩa bài hát và hát được các bài yêu thích. Thậm chí học ngoại ngữ còn cho anh cơ hội tìm được bạn đời người Pháp.

Thế mạnh ngoại ngữ cũng giúp anh tìm được công việc tốt. Hiện anh Dũng làm việc tại Tổng lãnh sự quán Canada tại TP HCM. Việc biết tiếng Anh và Pháp giúp ích cho công việc của anh vì đây là hai ngôn ngữ chính thức của Canada.

Mới đây, video chia sẻ hành trình chinh phục ngoại ngữ của anh trên một diễn đàn học tiếng Anh nhận được sự yêu thích của gần 3.000 người và hơn 600 lượt chia sẻ. Anh Dũng làm video với mục đích khuyến khích các bạn đang yếu và sợ ngoại ngữ có thêm động lực học.

Anh Dũng dự định làm thêm các video chia sẻ kinh nghiệm học ngoại ngữ. Trong các năm tới, anh sẽ nâng cao trình độ với các ngoại ngữ hiện có và học thêm vài ngoại ngữ mới.

Ba phương pháp tự luyện nói với mọi ngoại ngữ

 

Trong quá trình tự học ngoại ngữ, anh Vũ Tuấn Dũng, 42 tuổi, ở TP HCM, áp dụng cách nghe và lặp lại, shadowing và hát bài yêu thích.

Trong 15 năm học ngoại ngữ, phần lớn là tự học, anh Dũng, hiện công tác tại một cơ quan ngoại giao, đã áp dụng ba phương pháp và chứng minh cách học đó hiệu quả bằng bộ sưu tập chứng chỉ tiếng Anh, Pháp, Trung, Nhật.

Tự học có nhiều ưu điểm nhưng có một khuyết điểm là kỹ năng nói khó tự luyện hơn so với nghe, đọc và viết. Ba phương pháp luyện nói anh Dũng từng dùng có thể áp dụng với mọi trình độ và có đặc điểm chung là phải kết hợp với luyện nghe. Do vậy, luyện nói theo những cách này cũng đồng nghĩa bạn được dịp luyện cả hai kỹ năng nghe và nói.

Khi luyện nói, hãy bắt chước nói thật giống với những gì bạn nghe được. Đối với việc học ngoại ngữ, "bắt chước" là kỹ năng cực kỳ quan trọng. Ngoài ra, bạn hãy tập suy nghĩ trực tiếp bằng ngoại ngữ đang học. Thay vì nghĩ trong đầu bằng tiếng Việt trước rồi mới dịch ra, nghĩ trực tiếp bằng ngoại ngữ sẽ giúp bạn nói nhanh hơn và tự nhiên hơn.

Nhờ kiên trì và có phương pháp học đúng, anh Dũng hiện có bộ sưu tập chứng chỉ tiếng Anh, Pháp, Trung, Nhật qua các kỳ thi quốc tế. Ảnh: Nhân vật cung cấp

Với phương pháp nghe và lặp lại, trước tiên bạn cần đọc thật kỹ tài liệu chuẩn bị nghe để hiểu nội dung, có thể là từ vựng hay đoạn hội thoại, bài thuyết trình hay bất kỳ cái gì khác, miễn là có tài liệu nghe (audio file) đi kèm.

Nếu học với bộ giáo trình thì thông thường mỗi bài học sẽ có tất cả thể loại nghe như từ vựng, đối thoại và độc thoại.

Tiếp theo, bạn nghe thật kỹ, chú ý từng chi tiết nhỏ nhất. Ví dụ với tiếng Anh, bạn cần chú ý các âm cuối (final sounds), nối âm (liaison), nuốt âm (elision), nhấn từ (word stress), nhấn câu (sentence stress), ngữ điệu (intonation), giọng nói (accent). Bạn nên nghe nhiều hơn một lần để thật thành thạo ở bước này.

Sau đó, bạn nghe và nhìn lời thoại, tạm dừng (pause) sau mỗi câu, và nói lặp lại, cố gắng bắt chước càng giống càng tốt, kể cả ngữ điệu và giọng nói. Mỗi khi lặp lại, bạn hình dung trong đầu bằng hình ảnh liên quan đến câu nói ấy để đảm bảo thực sự hiểu ý nghĩa của những gì mình nói, chứ không chỉ đơn thuần là lặp lại.

Bước cuối cùng giống bước ba ở chỗ là tạm dừng và lặp lại sau mỗi câu, nhưng lần này không nhìn lời thoại.

Ngoài bắt chước, anh Dũng cũng áp dụng phương pháp nói đuổi (shadowing). Cách này tương tự phương pháp thứ nhất, nhưng thay vì tạm dừng bài nghe sau mỗi câu để lặp lại, bạn không dừng bài nghe mà cố gắng nói đuổi theo luôn.

Để làm theo phương pháp shadowing, bạn cần theo hai bước: Bước một vừa nghe, vừa nhìn lời thoại hoặc phụ đề, vừa nói đuổi theo; bước hai vừa nghe, vừa nói đuổi theo mà không nhìn lời thoại nữa.

Cả hai phương pháp nghe, lặp lại và shadowing đều dựa trên nguyên tắc nghe người bản xứ nói rồi bắt chước cho thật giống. Không giới hạn ở sách vở hay giáo trình, bạn có thể mở rộng luyện nói theo hai cách trên khi xem các chương trình có phụ đề, ví dụ xem phim trên Netflix hay YouTube.

Phương pháp thứ ba anh Dũng gợi ý là hát bài hát yêu thích. Hát và nói là hai lĩnh vực thoạt nghe có vẻ ít liên quan đến nhau, nhưng theo quan sát của anh Dũng, những người hát tiếng Anh hay thường phát âm tiếng Anh tốt và khi nói thì ngữ điệu, chất giọng cũng hay.

Tập hát các bài nhạc chậm như pop một phần nào đó bổ trợ cho việc luyện phát âm chính xác (accuracy), và hát các bài nhạc nhanh như rap bổ trợ cho việc luyện nói mượt mà, lưu loát (fluency).